Jumat, 20 Desember 2013

satua I Nyoman Jater


I NYOMAN JATER
 <hø eZÿo m n/ , j t$¾.
            Ada tuturan satua I Nyoman Jater. Ngelah kone ia kurenan madan Ni Blenjo. Ni Blenjo mula jelema belog buin bocok. Nanging ia tusing pesan nyak ngaku dewek belog. Saluiring gegaen makejang ngaku tawanga. Magarapan dipaon, nglebengin daaran nasi, masih makejang tawanga.
                                                  <h d tu tu r nŠ tÙ hø eZÿo m n/ , j t$¾. \) l ;¾ eKÿ en ku Ï n nß d n/ , ni ebÞ eZéÿo.  ni  ebÞ eZéÿo mu l j) ò m) b) eLÿ g®Ûø enão eCÿ k/ .  n \&¾ hø y tu s&¾ p) s nñ kå ku ed ew k/ebÞo g/.  s lÙø r&¾ g g eh nß k) j*¾ \ ku t w \. m g r p nÑi p eWÿ n/, \Þ) b) \i n si, m si ;¾ m k) j*¾ t w \.
          Kacrita jani I Nyoman Jater magae di uma. Sai-sai Ni Blenjo luas ka uma ngaba nasi, benne kakul matambus teken jukut antug-antugan. Sai-sai kone keto dogen darang nasinne, kanti bulanan tusing taen masalin. I Nyoman Jater suba med pesan naar be kakul matambus ten jukut antug-antugan, nanging Ni Blenjo masi maang kurenane nasi megoh be teken jukut ane keto.
          Sedek dina anu kacrita I Nyoman Jater, mara suud matekap nglantas ia negulang kebonne, paak pasisi. Dugase ento nuju ada seka nyaring tongkol, nyaring bano, mara ngasisiang uli segarane. Ditu lantas I Nyoman Jater milu nulungin ngedeng jukung muah nyorog ngaba ka sisi. Disubanne pada suud nyorog jukung, lantas baanga I Nyoman Jater be bano aukud. Baan kendelne ngenggalang lantas ia mulih nedehang kebonne.
          Nah suba keto neked jumahne, tengkejut Ni Blenjo tur geleh makwewengan,” mimih, to lakar anggon gene beli ngaba lelilpi mulih. Kutang kema enggalang. Icing tusing bani!” lantas kedek ngakkak I Nyoman Jater ningehang munyinne Ni Blenjo. “Ne saja jlema belog pesan! Lelipi oraanga, tusing nawang be bano, weh luh ne madan be bano. Ene suba bene ane paling melaha. Kema jani lablab anggo kuah! Awake lakar ka uma buin numbegin, buin kejep abaang wake nasi”.
          Jani kacrita Ni Blenjo, ka paon ngendihang api, nglantas nungguhang payuk. Soba keto jemaka be banone pulanga ka payuke. Mara jujukanga mulang, ngliwat menek be banone atugel. Jlempanganga mulang, masi tusing sedeng, payuke kajokan. Buin andanganga, masi enu lantangan be banone teken payuke. Keweh pesan kenehne Ni Blenjo, krana payuke tuara sedeng anggona nglablab be bano.
          Lantas ngacigcig Ni Blenjo nyilih payuk sig pisaganne delod umahne. “meme Wayan, meme ngelah payuk lantang? Bang ja icing nyilih lakar anggon nglaglab jukut!” “Meme tusing ngelah payuk lantang. Ento ada ya payuk pajukutan di paon. Kema tegarang, delokin lantas ka paon Ni Blenjo nelok-nelokin payuk pisagane, kenehanga makejang tusing ada sedeng. Laut ia morahan,”Meme Wayan, icing buung suba nyilih payuk memene. Keto makejang tusing ada sedeng.”
          Ni Blenjo nutugang pajalanne ngojog sig pisaganne ba dauhan. “Meme Nengah, meme ngelah payuk lantang. Ento meme ngelah ja payuk bunter di paon. Silih ja lamun kanggoang”. Ni Blenjo ngenggalang ka paon pati sabsab ngalih-alihin payuk lantang. Kenehanga makejang masih tusing ada nyandang payukne anggona ngelablab be banone. “Meme Nengah icing buung suba nyilih payuk memenne,
 Makejang tuara sedeng” maklieng lantas Ni Blenjo. Kanti lingsir sanja ia milehan ka umah-umah pisagane, nagih nyilih payuk lantang, nanging tuara maan. Baan kewehne, ngencolang ia mulih. Be banone buin gantunganga di apit-apite. Ni Blenjo laut macelep kumah meten, lantas medem masaput tebel tur ngruhguh.
            Gelising satua teka lantas I Nyoman Jater uli di uma. Dapetanga banone nu masih magantung di apit-apite. “Bih, ene nguda enu masih be banonne magantung, Blenjo? Tunden nglebengin! Kali jani enu masih medem!” masaut lantas Ni Blenhjo, munyinne ngejer magegetoran,” aduh, awak icange kebus dingin! Kalingke nglablab be bano, bangun icing tuara nyidaang, tuara kodag baan naanang sakit tendase bli”.
            I Nyoman Jater mula jlema darma, mendep lantas ia, tusing masaut. Encol ia ka paon ngendihang api, nungguhang payuk. Itep ia ngracik basa. Jemaka be banonne, sibaka tur tugel-tugela. Suba suud maumbah lantas pulanga di payuke.
            Kacrita jani Ni Blenjo, nredes bangun uli di pedemanne, laut ia ngintip uli bolong bedege, ajinanga pretingkah kurenane ngarap be banno. Ngon pesan Ni Blenjo, sambilanga ngrimik padidiana, “Mimi, to ketoanga bene, oooo, to sibak-sibaka. To buin tugel-tugela, mara clempunganga di payuke. Ne awake malah mailehan nyilih payuk lantang. Nah jani ja tawang suba. Buin pidan lamun buin maan be bano, bakat suba baan matuutin”. Laut buin ia ngenggalang medem tur makrubung.
            Makedus suba jukute I Jater, jaan pesan bonne. Adeka teken Ni Blenjo, sumingkin buka seluh seduk basangne. Sasubanne lebeng, mulihan I Nyoman Jater nanjeni kurenanne nasi. “Njo, njo, dong bangun malu, lawanin madaar! Jemakanga nasi. Masaut Ni Blenjo, munyinne ngreges,”Aduh, basang icange seneb, tegarang jemakang abedik dogen bli!”.

Minggu, 20 Oktober 2013

PUISI Bali ANYAR

Genahe sane pinih suci
Nyikiang manahe mangda ening
Nunas panugrahan Ida
Mangda sami rahayu
Paras paros sarpanaya
sagilik saguluk salunglung sabayantaka

Ring rahina suci puniki
Sami pada nyikiang raga
Ngaturang bakti
Mantuka ring leluhur sami
Nyembah Hyang Widhi
Antuk yadnya sane suci

Asep menyan majegau
Melulub ring ambarane
Ida Batara turun kabeh
Ngrestitiang jagate mangda trepti
Sami pada makidung

Mantran Ida Pinandita
Nyuaraang genta miwah sunari
Preginane masesolahan
Sasolahan pendet, rejang dewa
Sami katur
Makacihna baktine sane lascarya

Purane wantah iraga soang-soang
Resikin sadina-dina
Mapineh mapitutur tur malaksana
Nyuciang atine
Wantah punika ngemetuang tresna asih

Titiang jatma Blog: Sutarpini
               

RAMAYANA II LANJUTAN



sekar sandat campaka angsana

           sugandha lumrà marùm,
          lawan dhwaja patakà
          komala kelabnya dèning angin.   
6,                                                           s Œ%¾  ni r  ¿ kø N(ÿ¾ yê  r tÙ  ¿ \ vi e´ k 
                                                                            eYÿ  em ;¾ t) Kÿ¾¾,
                                                                             g) l Nÿ  si r   ¿ s*¾  ¿ n er nÑË  ¿ f ri xù
                                                                              si r*¾ ek k    ,
                                                                             h n kÂø r ¿ Á  t ;¾ ¿ si r*¾ ¿ v r t   ¿r tÙ
                                                                                m lø mæu g n¾ß) ri  k×u mi ri   t/,
                                                                              m k mi w ;¾ ¿ k  eKÿ eb(¾hu  ¿m®¡  lu  ¿m®¡  l/
                                                                              ò mu ;¾ ¿ g) bø r nñ  ¿en ¿ t) mæu ;¾  ¿h \i n/  .
Rikala karya pabhisèkanè
          sàmpun nandes rawuh,
          kabiahparan pakayunan Ida Dewagung Istri
           Ida Dyah kèkayi,
                   mangda putranidanè  Sang Bharata kèwanten madeg agung

           kahyunira,
          apan pasamayan
          sedheng nira sinomah-somah pwa wèh.   
7,                                                        nÑ t n¾À n Á n kÂø  Rÿ
                                                                             p r   ¿p r n¾ß er*¾   ¿s*¾  ¿k kø,
                                                                              si r*¾ v r t     ¿t  ( ¿¾  w) ru ;¾
                                                                               yê(¾ \) n \) n¾Âi  r*¾   ek k   yù¾  ,
                                                                              si Rÿ   ¿t  ju g   ¿eMÿ f kø m®¡ ru
                                                                                 p \ pÓi   nÀi d ,
                                                                               ri  h nÓ¡ k en¾Ù nÓ) n¾æ eSÿ  b y
                                                                               d w) eg   ¿ k ò m) si n¾Š en  ri hø n/   .
Sedek tan wènten ring puri putranidanè
          lungha malelancaran ring linggih kakiangè,
          Ida Sang Bharata tan uning
          ring tetujon kayunida Sang Kèkayì,
                   Ida kèwanten mawastu wetu kayun iri

          tumon sirang Ràghawa,
          alah pracaya
          ring ngujar samayaning sumomah sira.

8,                                                              m s) o ¿ si r  ri  s*¾ n Rÿ Œi p
                                                                              m       Hÿm mi  fÂo n eDÿ n/ ,
                                                                             pi ni  nÓ ni r   ¿s*¾  ¿n er nÑË  su t  Rÿ m  
                                                                             mu  e\áÛ \ l s/ ¾  ,
                                                                            Á n k¾Âø r Á t ;¾ y r tÙ
                                                                            \  k×i  ¿hø d ¿  s* ¿¾ Rÿ m,
                                                                                h nÓ¡ k n¾ã \) t¾À nÑ) l/
                                                                             r&¾  ¿d g&¾  ¿p eSÿ b y en  ¿ d w)  eg   ¿hø d   ¿k Ï Ï mi ;¾.

Pedek tangkil ida ring Sang Prabhu
          misadia pacang mialangin bebuatidanè,
          katunas ida Sang Rajaputra Ràma
          mangda malinggih ring alasè,
                   wantah putranida ugi mangda madeg  agung

           kaharep nirang  Kèkayì
          gelàna ta Narèndra  Sang Daúarathà sa
          kepwan sira.
                                                       
9,                                                         s ew tÂø k n   ¿s tê   ¿s ¿*¾ pÉ vu
    ¿                                                                         kø eNÿ  n/   \ n k¾ßøßø \á t ,
                                                                              k) d ¿i     ¿y   ¿hø l*¾  ¿\ si    ¿ni r  
                                                                               hø Œ) p¾Âi k ¿*¾ wÙ*¾  ¿k eb ;¾,
                                                                             g)  Lÿ n ¿  m \ r*¾
                                                                               ¿ pi nu n s¾Ài d   ¿dê ;¾  ¿ek k  yù,
                                                                                  k bê ;¾ p  r n¾Š*¾ pÉ vu  d ´ r  q
                                                                              su \Šu t¾Ð hë  enÐ bu k n¾Ài d¾.

Malarapan antuk kasusatian  kayunida Sang Prabhu
          kandikayang putranè mangda matilar,
          sat winaluya ical kayun sayangidanè
          kamanah olih kaulanidanè sami,
                   kèbukan manulamè
           ngalah sa lahasà ti mohà ngesah,
          mahöm ta sahananya
          kapwa umasö ri sang ràghawa.